Na przestrzeni wieków: Zegarmistrz królów

Antoni Norbert Patek

Antoni Norbert Patek herbu Prawdzic (ur. 14 czerwca 1812 w Piaskach Szlacheckich, zm. 1 marca 1877 w Genewie) – pionier przemysłowej produkcji zegarków, założyciel firmy Patek Philippe & Co., która jako pierwsza firma w historii produkcji masowej zegarków kieszonkowych oraz jedne z najbardziej ekskluzywnych zegarków na świecie, działacz polityczny Wielkiej Emigracji.

Patek zaczynał życie jako emigrant jako biedak bez jednego franka, a doszedł do olbrzymiej fortuny i tytułu hrabiowskiego.

Jego życie odmieniło się podczas Wielkiej Wystawy w Londynie w Kryształowym Pałacu w 1851 roku. Tym wydarzeniem żyła cała Anglia. Nic w tym dziwnego, gdyż najznamienitsi wynalazcy świata prezentowali swoje wynalazki. Od scyzoryku, który posiadał 1851 ostrzy do tzw. „łóżko-budzik”, zrzucające śpiącego człowieka o dowolnej porze.

Wówczas pośród wszystkich pięknie ozdobionych diamentami, brylantami czasomierzy królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii Wiktoria upatrzyła zegarek właśnie Antoniego Patka. Nosiła go przez długie lata, zazwyczaj przypiętego do sukni.

Było do duże osiągnięcie dla działającej niecałe 11 lat działalności Patka i jego wspólnika, Adriena Philippe'a, a porażka dla tych, których firmy produkują sprzęty kilka pokoleń.

Patek Philippe królowej Wiktorii

Antoni Patek urodził herbu Prawdzic urodził się 14 czerwca 1812 roku w Piaskach Szlacheckich. Jako drobna szlachta, rodzina nie była szczególnie bogata. Pierwszy prawdziwy rozgłos rodu został uzyskany dzięki ojcu Antoniego. Walczył w szeregach Księstwa Warszawskiego, później doszedł do stopnia kapitana.
Wkrótce rodzina przeniosła się do Warszawy, ze względu na funkcje oficera w wojskowej skarbowości. Los chciał tak, że przedwczesna śmierć ojca Patka doprowadziła ich do skraju nędzy.
Nastoletni Antoni Patek postanowił wspomóc rodzinę finansowo i wstąpił w szeregi wojska.

Gdy w 1830 r. wybuchło powstanie listopadowe wziął w nim czynny udział. Był dwa razy ranny, dosłużył się stopnia podporucznika Jazdy Augustowskiej, a 3 października 1831 został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari.

Po upadku powstania, w 1831 r. udał się do Prus, gdzie z polecenia gen. Józefa Bema zorganizował punkt etapowy dla emigrujących do Francji polskich powstańców. Później przeniósł się do Francji dołączając do grona Wielkiej Emigracji.
We Francji pracował w drukarni jako zecer. Po jakimś czasie udał się do Szwajcarii i osiadł na stałe w Genewie, wówczas znaczącym ośrodku rzemiosła artystycznego. Rozwijał swoje umiejętności na warsztatach u malarza Alexandre'a Calame.
Potem skupił się na sztuce zegarmistrzowskiej. Zaczął od kupowania mechanizmów zegarków u sławnych genewskich mistrzów, które następnie zlecał oprawianie w ozdobne koperty, arcydzieła szwajcarskich jubilerów, grawerów, emalierów i miniaturzystów.

Los się do niego uśmiechnął kiedy poznał innego polskiego imigranta Franciszka Czapka, który to on zachęcił go do pracy w tej branży.
W 1839 roku założyli manufakturę artystycznych zegarków.

Dzięki Czapkowi, Antoni Patek zaznajomił się z rodziną Moreau i poznał ich siostrzenicę, którą pojął za żonę. W dniu 10 lipca 1839 roku w Versoix, Antoni Patek poślubił Marie Adelaide Elisabeth Thomasine Dénizart, córkę francuskiego kupca Louisa Dénizart z Turynu i jego żony Marie Jeanne, z domu Devimes.
Patkowie mieli troje dzieci. Pierwszy syn Bolesław Józef Aleksander Tomasz, urodził się w dniu 16 czerwca 1841 i zmarł 18 września tego samego roku. Kolejne dzieci przyszły na świat po długiej przerwie: syn, Leon Mieczysław Wincenty, 19 lipca 1857 roku oraz córka, Maria Jadwiga, 23 października 1859.

W 1844 r. podczas wystawy w Paryżu, gdzie firma Czapek-Patek prezentowała swoje wyroby, Antoni Patek poznał francuskiego zegarmistrza Adriena Philippe'a, który skonstruował mechanizm naciągowy z koronką, dzięki któremu nie potrzeba już było używać kluczyka do nakręcania zegarka.
Gdy w 1845 wygasła umowa spółki Patek rozstał się z Czapkiem i założył własną firmę. Na stanowisku dyrektora technicznego zatrudnił w niej właśnie Philippe'a. Kapitał założycielski w wysokości 40 tys. franków, który umożliwił rozpoczęcie działalności spółki Patek-Phillippe zgromadził współpracownik Patka prawnik oraz przedsiębiorca Wincenty Gostkowski.

W 1851 r. firma zmieniła nazwę na Patek Philippe, a jej współwłaściciele wyznaczyli sobie za cel produkcję zegarków pięknych i najlepszych na świecie. Zamierzenia udawało im się skutecznie realizować.
W tym samym roku, 1851, na Wystawie Światowej w Londynie, ich zegarek zakupiła królowa Wiktoria, by nosić go jako broszkę przy sukni, firma otrzymała złoty medal. W latach następnych zdobyli kilkaset międzynarodowych nagród i szybko stali się ulubioną manufakturą światowej arystokracji.
Patek często na swoich zegarkach ukazywał polskie symbole narodowe i portrety słynnych wodzów.

"Dwaj monarchowie", wizerunki Mieszka I i Bolesława Chrobrego

Antoni N. Patek został wyróżniony tytułem hrabiowskim przez papieża Piusa IX. Choć na emigracji pozostał do końca życia, nie zaprzestał interesować się sprawami polskimi. Wspierał wydarzenia Wiosny Ludów, opiekował się uchodźcami po klęsce powstania styczniowego i do końca swoich dni pozostał działaczem katolickim.

Zmarł 1 marca 1877 roku w Genewie.

Precyzja, wiarygodność i respektowanie wymagań klienta są od połowy XIX wieku do dziś podstawą sukcesów firmy.

Zegarki Patek Philippe nosili m.in: